Het is altijd mei in de poëzie!
Wat hebben Herman Gorter en jonge dichters van nu met elkaar te maken? Op het eerste oog misschien niets. Voor mij kwamen ze dit weekend samen. Deze zondagmorgen puzzelde ik nog wat aan het gedicht over Herman Gorter voor de Literaire Salon in het Zaantheater, en gebruik daarin zijn zin ‘bloesem dat uit zijn hulsel barst’. Ongeveer die zin hoorde ik gisteravond bij de Poetry Circle in Amsterdam, waar jongeren tussen 15-25 jaar Spoken Word bedrijven.
Ongeveer die zin omschrijft mijn beleving van de avond in Amsterdam. Jongeren die wat te zeggen hebben, onzeker zijn en dat samen overwinnen, gebruik maken van hun eigen stem, hun eigen inzicht. Jongeren die gaan bloeien. ‘Een nieuwe lente, een nieuw geluid’ om maar met Gorter te spreken.Ik ben enthousiast. Over Herman Gorter én over de dichters bij Poetry Circle. En puzzelde nog wat aan het gedicht, dit is het geworden:
Herman Gorter, en dan
Een februarizon spartelt over het knerspende ijs van de Zaan,
zoent een vader, een moeder. Met zachte krakende kussen
fuseren twee cellen tot één schittering in het echtelijk bed
Een komeet, een licht aan de donkere hemel
bedreven in het verbeelden
van wat mooi, wat schoon,
wat zinnenstrelend is
Het zaad van de vader legt geen woorden in de mond
Moeders zachte ogen kijken, haar handen leiden – zonder sturen
De boreling wordt geen spreker van genen
Zijn gedachten: een oerknal in november 1864
Zijn schepper doopte hem met vloeibaar inkt
Het ijs onder zijn sterke beentjes smelt door het warme gefluister
van zijn moeder. Hij herhaalt haar Griekse alfabet
Herhaalt klanken. Ontdekt melodie in het spreken
Poëzie in woorden. Woorden in alles
Het groene gras. De blauwe koepel
Na een vertraagde ontsluiting
wordt de dichter geboren
Zijn volle lippen raken lichtvoetige nymphen
fluiten verzen vol verlangen, vol vuur
De liefde – licht als zuurstof – katalysator
voor sensitieve literatuur
Zijn polygame hart verwijdt, bestrijdt,
komt in beweging tegen oneerlijkheid
Hij vangt de bal van verontwaardiging
in bevrijdende woorden
vol van zijn natuur:
een explosief dat sporen uitgooit en
als een bloesem uit zijn hulsel barst
Zijn kinderloze zwijgen als dravende paarden
die zweven boven de weide
vol madelieven en boterbloemen
Zijn draden zijn geweven in ons nest van woorden
In onze poëzie fluiten vogels zijn melodie
Zijn meisjes spelen een reidans in
ons fonkelende landschap
waar frisgroene flapbladeren
zich ontrollen en cirkelen
naar de zon
Het is Mei. Voor altijd mei
©ellis van atten – stadsdichter 075
De traditie voortzetten! Gedicht ‘de Zaanse bron’
Gisteren zetten wethouder Sanna Munnikendam en ik met de ganzenveer handtekeningen onder een ‘verklaring van herbenoeming’ tijdens een feestelijke bijeenkomst op het Zaanse stadhuis. De komende twee jaar ben ik – dit keer alleen – Stadsdichter075 en zet daarmee een mooie traditie voort. Al vanaf 2007 heeft Zaanstad een stadsdichter. Mijn voorgangers zijn Hans Kuyper, Bas Husslage, Mandy Pijl, Kees Jan Sierhuis en Jeroen van Leeuwen. Stadsdichters schrijven geschiedenis, allemaal net even anders;-) Ik liet mij door hen inspireren, stal regels uit hun repertoire en schreef daarmee een gedicht voor deze eervolle herbenoeming.
De Zaanse Bron
We moesten eens nodig gaan zoeken naar de bronnen van de Zaan
Al wisten wij uit de boeken dat die eig’lijk niet bestaan
Zaans DNA is haast en nieuwigheid, een sterke eigenheid
Aanpakkers zijn wij!
Een tanig volk van stank doorstoken kokerij
De onzichtbare taaiheid ligt verborgen in elke vezel
en daarmee bewegen we, malen we de polders droog
en vullen we de kolkende rivier. Het vuilgroene lint
Het hart van deze langgerekte stad ligt op de tong
waarop woorden smelten als chocolade
en ook worden ingeslikt
Hier aan het water, op het trilveen, drijft een stad om op te vreten
Een onke plek die wat heeft te bieden aan
een ieder die haar op waarde schat
Hier aan de rivier die niet eindigt en ook nooit begon
zijn Zaankanters de inspiratiebron voor schrijvers
die tussen het buigende riet de kabbelende woorden vangen
de pen in inkt dopen en schrijven op
Zaans handgeschept papier
Dichter
bij de bron
kun je niet komen
@ellis van atten – stadsdichter075
Met dank aan voorganger stadsdichters Hans Kuyper, Bas Husslage, Mandy Pijl, Kees Jan Sierhuis en Jeroen van Leeuwen voor hun inspiratie.
Evaluatie Stadsdichter075 – 2017/2018
Twee jaar geleden begonnen Jeroen van Leeuwen en Ellis van Atten als stadsdichtersduo. Tijdens de herbenoeming van Ellis als stadsdichter voor de komende twee jaar, kon er ook even teruggeblikt worden op de mooie samenwerking van een rapper en een dichter. Jeroen, niet aanwezig, was er zo toch een beetje bij.
De dichter en de rapper – of andersom
Onzeker als een kleuter
strikt de dichter haar veters
struikelt over woorden
legt knopen in haar tong
Ritmisch klankherhalen
Fuck het metrum, dit is flow
De rapper verlaat zijn rijm
vertraagt zijn show
Op dichtersvoeten schrijft
hij muziek met woorden
Bars, refreinen worden strofes
Fuck the rhymes, dit is poëzie
Als woorden samenballen
steekt een storm de kop op
Windvlagen aan regels
waaien om de oren
van wie maar wil horen
wat leeft in deze stad
De rapper en de dichter – of andersom
beschreven een cluster dat bezweek
Een gapende krater is wat bleef
Een burgemeester kwam uit Brabant
en uit Spanje kwam een baardmans
Zaanstad koos. De raad bezette de zaal
zonder lijst 17. Voor Stadsdichter075
lag de kiesdrempel buiten bereik
Fuck de politiek!
Het gaat om mensen!
In het centrum van de stad werd een krater geslagen
door het verlies van een zoon, een kind nog
Op een voetbalveld liepen mensen samen
met de hoop een dodelijk monster te verslaan
In een kerk werd een Serious Request gedaan
om samen te brengen. In samen zit kracht
De dichter en de rapper – of andersom
beschreven wijken waar geleefd, gewerkt, gedeeld wordt
Beschreven vrijwilligers. Waardering met koektrommel en poëzie
want Zaanstad komt koninklijke lintjes te kort
Deelden ritme en rijm met jonge mensen
want zij hebben ons wat te zeggen
Hun woorden zijn onze toekomst
De rapper en de dichter – of andersom
Een bijzonder samengaan. Metrum + ritme = een nieuwe flow
zoals hier vaker door het groene water stroomt
Het was een eer om samen uw melodie te mogen schrijven
Lieve eigenwijze mensen aan de Zaan
Onze dank. Wij verblijven
Uw stadsdichters 2017/2018
Zaans groen
Voor de literaire salon van Mens durf te lezen mocht ik mij laten inspireren door ‘Zaans Groen’, een literair tijdschrift dat tijdens de tweede wereld werd uitgegeven door Klaas Woudt. Zijn zus Mart, was één van de vele bijdragers. Zij schreef prachtige gedichten waardoor je even kunt ontsnappen aan de rauwheid. Zij was mijn inspiratiebron voor dit gedicht.
Mart Woudt in de polder
Op de landen een wazig dauw. In de lucht
koepelen donkere wolken. Het land, ons land
Geen toevluchtsoord, geen blauw. Het huis, ons thuis
Karkas zonder huid. Het hart, ons hart
Bloot. Grauw
De wind slaat koude lappen in haar gezicht
Kaakklem, opgetrokken schouders en gewicht
op de trappers. Strakgespannen ketting laat
knauwende tanden los. Gebroken verzet
tegen clandestiene belettrie
Zij schrijft onze brand die zuurstofloos woedt
Blaast woorden in een ballon en geeft ze
lucht. Trekt de mondhoeken strak en
laat zinnen gillend ontsnappen
uit dit mijnenveld
Onder druk van rollende persen schrijft ze
een ultiem protest tegen niet voelen
Kruipt onder een deken van Zaans groen
naast kasplantjes van vergeten fatsoen
De kwetsbaarheid van debutanten,
natte inkt die niet droogt, drukt
etterende puisten uit de polder
De bast kraakt, hout breekt, hars kleeft
Op braakliggende landen valt warme regen
Het is nog vroeg vanmorgen
Op de landen een on-hollands licht
In de blauwe lucht de eerste leeuwerik
Tussen de bomen zilveren slingers
en de treurwilg veegt zijn tranen
Het blijft vroeg vanmorgen
als we haar horen zingen
in ons polderland
©Ellis van Atten, 2019
Zaanse dichters in zicht tijdens de landelijke poezieweek
De landelijke poezieweek van 31 januari tot 6 februari is de week dat Zaanse gedichten zichtbaar en hoorbaar zijn. Stadsdichter Ellis van Atten, de nieuwe stichting ZPINK – beweging voor woordkunst en al die Zaanse dichters maken dat mogelijk. Wat er te zien en te doen is op een rijtje!
- Elke dag van 31 januari tot en met 6 februari tussen 12:00 en 12:30 een Zaanse dichter op Zaanradio
- Gemeente Zaanstad geven Zaanse dichters plek op het informatiescherm in de centrale hal. Elke dag van 31 januari tot en met 6 februari zijn er Zaanse gedichten te lezen.
- Op 2 februari zijn er op drie plekken dichters aanwezig. Om 11:00 bij boekhandel Stumpel, 13:30 bij De Bieb Zaandam en om 15:30 bij Bruna, Damstraat Zaandam.
Meer informatie is te vinden op de facebookpagina van Stadsdichter075